سبک مونته سوری یک روش تربیتی است که راه خود را به طراحی داخلی اتاق کودک، وسایل بازی کودک، فعالیت های روزمره و غیره کشانده است. در نهایت این سبک موجب تربیت کودکی مستقل و خلاق می شود.
ماریا مونته سوری که در قرن نوزدهم در ایتالیا متولد شد بنیان گذار این روش است. ماریا از رشته ی ریاضی به داروسازی و پزشکی تغییر رشته داد و اولین زن در ایتالیا بود که این رشته را در کار دنبال کرد. او این رشته را در راستای تربیت کودکان عقب مانده ی ذهنی دنبال کرد و ادامه داد. ماریا مونته سوری در این راستا موسسه ای تاسیس کرد و توانست در طی دو سال 8 کودک دارای بیماری عقب ماندگی ذهنی را به خوبی تربیت کند. این کودکان توانستند در امتحانات خواندن و نوشتن مدرسه ی کودکان عادی او را سر بلند کنند.
ولی ماریا به این موفقیت بسنده نکرد، بلکه دغدغه ای جدید برای او ایجاد شد. ماریا فکر کرد که چرا کودکان در مدارس عادی در چنین سطح پایینی از آموزش و خلاقیت قرار دارند که کودکان عقب مانده ی ذهنی بتوانند با کمی کوشش بیشتر نمراتی مشابه آن ها کسب کنند؟
با این عقیده، مونته سوری در رشته های فلسفه، روانشناسی، آموزش و تربیت و انسان شناسی مطالعات خود را آغاز کرد. او در اولین تجربه اش، در یک فضای آموزشی کودکان 2 تا 6 سال، فضایی تمیز، جادار، مخصوص کودکان، مرتب و روشن ترتیب داد. با استفاده از روش های روانشناسی توانست محیطی برای کودکان فراهم آورد که بدون دخالت معلمان و اجبار شروع به خواندن و نوشتن کنند و تکالیف خود را به طور مرتب انجام دهند.
این تغییر در محیط آموزشی کودکان، بر رفتار آن ها در خانه نیز تاثیر گذار بود و خواستار محیطی مشابه در خانه بودند. بنابراین در خانه اتاق خود را تمیز و مرتب نگه می داشتند و در مهد کودک نیز اوقات خوشحالی را می گذراندند.
این موفقیت در اولین مدرسه ای که به سبک مونته سوری شروع به کار کرد بنیان روشی به نام سبک مونته سوری شد که متد های او را در سرتاسر جهان گستراند. این روش از محیط های آموزشی به اتاق کودکان که اولین محیط شخصی کودک هستند کشیده شد. مونته سوری عقیده دارد که کودکان بهترین مربی های خود هستند و اصول کار خود را بر پایه ی همین جمله بنا کرده است. در ادامه به طراحی اتاق کودک به سبک مونته سوری می پردازیم.
طراحی اتاق کودک به سبک مونته سوری چگونه است؟
در طراحی اتاق به روش مونته سوری، اصل اول این است که اتاق کودک را بر اساس زاویه دید کودک طراحی کنیم. در طراحی اتاق کار یا اتاق خوابتان چه اصولی را در نظر می گیرید؟ همه چیز را در راحت ترین حالت ممکن می چینید و دسترسی ها را رعایت می کنید. برای طراحی اتاق کودک نیز باید همین کار را کرد. اشتباه بسیاری از والدین، چیدمان اتاق برای خودشان است.
طراحی اتاق کودک به سبک مونته سوری بر دو اصل استوار است: طراحی کاربردی و طراحی مینیمال.
این به این معناست که همه ی لوازم اتاق کودک از جمله مبل و تخت و صندلی و کمد لباس و اسباب بازی ها باید در دسترس کودک باشند. کودک باید بتواند در اتاقش به راحتی وسایلش را با یک حرکت(بدون نیاز به چهارپایه یا کمک والدین) پیدا کند و این کار به سوق دادن کودک در مسیر استقلال او کمک می کند.
همچنین در طراحی اتاق کودک به سبک مونته سوری، قرار نیست که با وسیله های زیاد یک اتاق شلوغ برای کودک خود بسازید و وسیله ها بر فضای اتاق غلبه کنند. اصل مینیمالیسم در سبک مونته سوری اهمیت زیادی دارد و فضای اتاق باید خالی از وسایل اضافی باشد. وسایل اضافی در دکور اتاق کودک را باعث حواس پرتی کودک می شوند. در ادامه المان های جزئی که باید در طراحی اتاق کودک رعایت کنید را خواهیم دید:
1. تخت های بلند را فراموش کنید و از تخت های همکف استفاده کنید
از نظر مونته سوری اولین مانع بزرگ از مستقل شدن کودکان تخت های بلند است. اگر کودکان به تخت خود دسترسی نداشته باشند، این والدین هستند که تصمیم می گیرند کودک کی بخوابد یا بیدار شود. اما این تصمیم باید به کودک واگذار شود و این اتفاق با کوتاه کردن تخت و استفاده از تخت های زمینی محقق می شود.
ایده های بسیاری برای طراحی تخت های همکف و ترغیب کودکان به خواب وجود دارد که یکی از معروف ترین آن ها استفاده از تخت های خانه ای است. هر ایده ای که در طراحی تخت کودکتان به کار می گیرید، باید به سهولت بالا و پایین رفتن کودک از تخت توجه کنید.
علاوه بر اینکه با تخت های همکف زمان خواب کودک به خودش واگذار می شود، این تخت ها از خطر افتادن کودک به زمین نیز جلوگیری می کنند. تخت های بلند حفاظ های قفس مانندی دارند که باعث می شوند کودکان بعد از دو سال دیگر علاقه ای به خواب در این تخت ها نداشته باشند. ولی در تخت های همکف نیازی به حفاظ نیست زیرا ارتفاع آن ها حداکثر 30 تا 40 سانتی متر است.
2. همه چیز را در دسترس کودک قرار دهید
در روش مونته سوری جایی برای یک دراور بزرگ یا کمد دیواری بلند وجود ندارد. کتاب ها، لباس ها، اسباب بازی ها و هر آنچه که کودک نیاز دارد باید در دسترس او قرار گیرند. ذهن کنجکاو کودکان باید بتواند همه چیز را تحت سلطه خود داشته باشد و کودکان باید بتوانند در دنیای خود سلطنت کنند.
برای این کار می توانید از رگال های لباس کوتاه، سبد های اسباب بازی، قفسه های کتاب کوتاه و محکم، صندلی ها و مبلمان مخصوص کودک استفاده کنید. در دسترس قرار دادن لباس های کودکان به آن ها حس کنترل بیشتری می دهد و باعث می شود شخصیت مستقل کودکان زودتر شکل گیرد.
3.اتاق کودک را لبریز از اسباب بازی نکنید
طبق نظریات مونته سوری، “هرچه بیشتر، بهتر” در مورد اسباب بازی کودک صدق نمی کند! انتخاب از بین تعداد زیادی اسباب بازی و یادگیری تک تک آن ها برای یک ذهن نوپا سخت و پیچیده است. بیش از حد بودن اسباب بازی ها در بعضی موارد باعث می شود که کودک در آخر نتواند انتخاب کند و با هیچ چیزی بازی نکند.
به جای اینکه اتاق کودک را لبریز از اسباب بازی کنید، سعی کنید اسباب بازی های مورد علاقه ی او را مرتب بچینید و در درسترس کودک قرار دهید. قفسه ها و شلف های باز گزینه های مناسبی برای این کار هستند زیرا همه جا نصب می شود و دید خوبی از وسایل موجود به کودک می دهد. آن ها را در ارتفاع کم نصب کنید تا دسترسی راحتی نیز برای کودک داشته باشند.
- دکور اتاق را زیاد تغییر ندهید
اتاق کودک باید مکانی آرامش بخش باشد که با هارمونی و عشق چیدمان آن انجام شده. در مهد کودک از وسایل زیاد و رنگ های پر کنتراست استفاده می شود و محیط کودک دائم در تغییر است. بنابراین بهتر است که در اتاق خود محیطی با ثبات و آرام داشته باشد. با اکسسوری های اضافی دکور اتاق را شلوغ نکنید. استفاده از چند اسباب بازی محرک خلاقیت در دکور و وسایل محبوب کودک برای چیدمان دکور کافی است.
5.ایمنی در چیدمان
مهمترین نیاز در طراحی چیدمان اتاق کودک نوپای شما ایمن بودن وسایل اتاق است. کودک فضای امنی می خواهد که به راحتی در آن رفت و آمد کند، بازی کند و راه برود. بنابراین هر وسیله ای که برای اتاق می خرید باید برای کودک امن باشد. حواستان به وسایل تیز و لبه دار باشد و آن ها را با استفاده از فوم عایق کنید. سعی کنید در اتاق بچه لوله های گاز و بخاری وجود نداشته باشد. و در آخر وسیله های مرتفع را در اتاق کودک قرار ندهید.
